vlaamse pioniers in brazilië

In de laatste week van april bezochten br. Pedro en ik de stad Juiz de Fora. In januari 1967 en december 1968 waren daar respectievelijk vier (Amado Poppe, Pedro Goossens, Kamiel Jansegers en Rafael Demuelenaere) en twee (Carlos Suyckens en José Degryse) belgische broeders aangekomen. De broeders werkten tot 1974 in Juiz de Fora.Vier van de zes uitgezondenen verlieten de congregatie en vier van de zes zijn ondertussen overleden. Geen van de zes keerde terug naar België, alle zes bleven in Brazilië.

In Juiz de Fora waren we te gast bij onze oud-medebroeder Rafael Demuelenaere en zijn vrouw Vanda. Rafael heeft zijn opleiding genoten in de Willibrordusstichting in Heiloo. Daarna werkte hij enkele jaren in de psychiatrische verpleging in Luik. Ook in Brazilië werkte hij steeds in de psychiatrie. Zijn diploma werd na vergelijkende examens gelijkgesteld met het diploma van een universitair verpleegkundige in Brazilië. Hij kon daarna hoofdverpleger worden in het pas opgerichte psychiatrische centrum Mantiquiera in de buurt van de stad Barbacena. In Barbacena waren een hele serie psychiatrische centra. In vele instituten ontbraken de eerste beginselen van de psychiatrische verpleging. Het waren meer opbergplaatsen van mensen waar men geen raad mee wist. Soms was er sprake van mensonterende toestanden.

Rafael heeft met zijn kennis baanbrekend werk verricht zowel in het instituut waar hij werkte, als ook door één van de oprichters te zijn van een opleidingsinstituut voor het verzorgend personeel in de psychiatrie. Jarenlang gaf hij daar zijn kennis door en werkte zo mee aan een betere behandeling en het geluk van de psychisch zieke mens.

In Juiz de Fora bezochten we de wijk São Benedito waar de broeders gewoond hebben. Het is nog steeds een arme wijk en veel mensen hebben schrik om er te komen. We werden er vriendelijk ontvangen en spontaan kregen we contact met mensen die br. Pedro onmiddellijk herkenden en die vroegen hoe het met de andere broeders was. Deze wijk is een goede keus geweest: in de periferie, bij de armen, daar horen de broeders thuis.

We ontmoetten ook de weduwe van ex-broeder Kamiel Jansegers en zijn zoon en schoondochter. Kamiel werkte in een textielfabriek als verantwoordelijke voor het personeel en kwam voor de gewone man op.

Ik hoorde ook de geschiedenissen van Carlos Suyckens (priester geworden in een arm bisdom) en José Degryse die twee nederlandse zusters bleef helpen in een klein ziekenhuisje.

De geschiedenis van br. Amado is bekend – het diocesaan centrum van het bisdom Almenara werd naar hem genoemd - evenals die van br. Pedro. In het laatste geval kunnen er hopelijk nog nieuwe hoofdstukken aan toegevoegd worden.

Na mijn bezoek aan Juiz de Fora kan ik met blijdschap vaststellen: zes broeders vertrokken uit Vlaanderen naar Brazilië met als eerste opdracht: de kleine mens, de mens in nood nabij zijn. Slechts twee bleven in de congregatie, maar alle zes bleven die opdracht trouw.

br. Ton Houdé